وجود سیلاژهایی که از لحاظ هوازی به پایداری نرسیده اند، یکی از رایج ترین مشکلات مزارع گاو شیری حتی در ایالات متحده است . سیلاژ ذرتهایی که از لحاظ هوازی هنوز به پایداری نرسیده اند دارای ویژگی هایی مثل دمای بالا ، رشد کپک ها و بوی نامطبوع و کپک زدگی هستند که در بخش هایی جلویی و سطوح رویی سیلو که به صورت روزانه مصرف می شوند قابل مشاهده هستند.

وجود سیلاژهایی که از لحاظ هوازی به پایداری نرسیده اند، یکی از رایج ترین مشکلات مزارع گاو شیری حتی در ایالات متحده است . سیلاژ ذرتهایی که از لحاظ هوازی هنوز به پایداری نرسیده اند دارای ویژگی هایی مثل دمای بالا ، رشد کپک ها و بوی نامطبوع و کپک زدگی هستند که در بخش هایی جلویی و سطوح رویی سیلو که به صورت روزانه مصرف می شوند قابل مشاهده هستند.

به طور جالبی تحقیقات کمی در زمینه بررسی اثرات منفی تغذیه ی سیلاژهای بی کیفیت(که از لحاظ هوازی ناپایدار هستند) وجود دارد. اما کاهش مصرف خوراک ، تولید شیر و افت چربی شیر از گاوداری ها مکررا گزارش شده است .

مكانیسم عمل کپك ها و مخمرها در سیلاژ ذرت
سپری کردن یک فصل رشد خنک ، سبب تاخیر در برداشت سیلاژ ذرت می شود . این شرایط سبب ایجاد گروهی از باکتری ها می شود که به شدت برای تخمیر مناسب و حفظ مواد غذایی در سیلاژ نامطلوب هستند. در نتیجه تخمیر بسیار کند خواهد بود و شرایط برای رشد انواع مخمرها و کپک ها که غیر تخمیری هستند ، مثل : کریپتوکوکوس ، تادوتورلا واسپورابولومایسز ، کاندیدا و هانسنولا ، مهیا می شود . این دسته از مخمرها می توانند از اسید لاکتیک استفاده کنند.
نحوه عملکرد مخمرها و ناپایداری هوازی ) تولید گرما در اثر مواجهه با اکسیژن هوا( در سیلاژ ذرت با رطوبت بالا به صورت زیر است :
 1 -تجمع تعداد زیادی از مخمرها در سیلو
 2 -طی تخمیر کُند در سیلاژ، رشد معمولی مخمرها تا مصرف تمام اکسیژن ادامه می یابد.
 3 -در زمان مصرف سیلاژ ، مخمرها دوباره با اکسیژن هوا روبرو می شوند.
 4 -در این حالت رشد مخمرها به صورت تصاعدی خواهد بود.
 5 -اسید لاکتیک مصرف می شود.
 6 -افزایش دمای سیلاژ رخ می دهد.
 7 -اسیدهای سیلاژ تبخیر می شوند.
 8 -اسیدیته سیلاژ کم می شود) افزایش pH ).
 9 -قارچ هایی که اکسیژن کمی برای رشد نیاز دارند) ماکور ( به سیلاژ حمله می کنند .
 10 -ناپایداری هوازی رخ می دهد.
 

مخمرها چگونه تكثیر می شود؟
پایداری هوازی سیلاژ در اثر افزایش تعداد مخمرها کاهش می یابد .
مواد خوراکی که به خوبی نگهداری می شوند، کمتر از 10000 واحد کلونی در گرم ) CFU/g) مخمر دارند .
در این سطح ، خوراک از لحاظ هوازی به مدت 140 – 120 ساعت پایدار است .
اگر سطح مخمرها به 1 میلیون کلونی در گرم برسد پایداری هوازی به 40 ساعت کاهش می یابد. شمار مخمرها اگر به 50 – 25 میلیون در گرم برسد حکایت از عدم تخمیر کافی خوراک دارد.
از آنجائیکه اکسیژن می تواند تا عمق 60 سانتیمتری سیلاژ در حال مصرف نفوذ کند، اغلب مواقع میزان برداشت سیلاژ برای مصرف حیوان به اندازهای نیست تا از رشد تصاعدی کپک ها جلوگیری کند.

استفاده از سیلاژ بسته بندی شده در تغذیه دام منجر به کاهش بیماریهای دامی می شود و یکی از تبعات مهم که به خاطر فشردهسازی علوفه رخ می دهد ، کاهش نفخ حاصل از مصرف سیلاژ می باشد و همچنین با مصرف علوفه سیلاژ شده سقط جنین در دامهای آبستن به شدت کاهش مییابد و باید خاطر نشان کنیم که :

" یكی از عوامل اصلی سقط جنین در دامها مصرف علوفه سبز است " .

اسید لاکتیک که در اثر سیلاژ شدن و تخمیر اسیدی علوفه ایجاد میشود ،فعالیت گوارشی و شکمبه دامها را افزایش میدهد.

به دلیل خشک سالی های اخیر و حتی پیش تر ، با توجه به اقلیم جغرافیایی و شرایط آب و هوایی و قرار گرفتن فلات ایران در ناحیه خشک و نیمه خشک،مراتع و علفزارهای انبوه با دسته های متنوع و خوش خوراک گیاهی از دسترس دامپروری خارج شده است . لذا بخش عمده غذای دام را کاه و کلش با مقدار محدودی یونجه تشکیل می دهد.

چند سالی است کنسانتره با همه توصیفاتی که همه دست اندرکاران آگاهند به کمک تبلیغات سبوس یارانه دار به سبد تغذیه دام اضافه شده است که گه گاه به تنها خوراک دام در نبود حتی کاه تبدیل می گردد و این در حالی است که حداقل مصرف ماده خشک برای سلامتی دستگاه گوارش و تولید شیر در حد استعداد طبیعی 3 درصد وزن دام می باشد. یعنی اگر دام را 400 یا 350 کیلوگرم به تقریب در نظر بگیریم ، گاو شیری لااقل به 12 کیلوگرم ماده خشک نیاز دارد.

با حساب سرانگشتی به راحتی می توان فهمید با کنسانتره موجود! و یونجه محدودیت دار چه به لحاظ تغذیه ای و چه به لحاظ صرف اقتصادی ، بدون کاه آن هم به مقدار انبوه نمی توان به ماده خشک مورد نیاز دست یافت.

کاه بجز مصرف محدود برای تامین الیاف موثر فیزیکی در گاوهای شیری و پرکننده در غذای تلیسه و گاو خشک ) حداکثر مصرف 2 کیلوگرم ( ، نقش و ارزش تغذیه ای دیگری بجز سیری فیزیکی و اشغال شکمبه و جلوگیری از مصرف خوراک با کیفیت برای افزایش تولید شیر ، سلامتی و ایمنیت بدن ، باروری و فعالیت طبیعی دستگاه تولید مثل و ... ندارد و این جاست که سیلاژ ذرت علوفه بصورت بسته بندی شده با مشخصاتی که در ادامه خواهد آمد ، نقش بسیار مهم و برجسته ای در تامین ماده خشک مصرفی دام پیدا می کند .

سیلاژ ذرت علوفه بسته بندی شده با ارزش غذایی بالاتر و بدون فساد ، دارای ماده خشک مناسب ، بدون افت پساب و بدون از دست رفتن ماده خشک ، تخمیر مناسب بدون سوختگی و بدون مواد سمی و کپک زدگی ، اقتصادی ترین انتخاب برای بهره وری و سودآوری واحدهای دامداری محسوب می شود.

دلایل احتمالی عدم پاسخ باکتری های اضافه شده به سیلو:
1- غلظت بالایی از این باکتری ها در علوفه وجود دارد.
2. دوز باید کم باشد تا نتواند با باکتری های سیلو رقابت کند.
3- شرایط موجود در سیلو کربوهیدرات محلول - رطوبت و دما در سیلوهای مرطوب بهتر پاسخ می دهد.
4- مدیریت تامین مواد مغذی و پوشاندن کل سطح سیلو با این باکتری ها)

کنترل کیفی سیلاژ ذرت:

PH متر

تست آب(ماکرویو)

دماسنج

ارزیابی ظاهری

بررسی ماده خشک سیلاژ ( روش دستی)

فشار دادن نمونه آب بین انگشتان و باز نشدن آن (بیش از 70%)
فشردن نمونه، بیرون نیامدن، خیس شدن انگشتان و باز نشدن آن (65 تا 70)
فشار دادن نمونه، عدم خروج آب و خیس شدن انگشتان، به آرامی باز شدن 60 تا 65 درصد)
فشردن نمونه ، مثالی از خارج نشدن آب و خیس شدن انگشتان و باز شدن سریع (کمتر از 60 درصد)

ارزیابی ظاهری : شامل رنگ ، بو و مزه

pH  سیلاژ ذرت یک ابزار مدیریتی خوب برای کنترل کیفیت سیلاژ ذرت می باشد.
محدوده مطلوب PH سیلاژ ذرت بین 3/8 تا 4/2 است، اما در سیلوهای ایرانی به دلیل رطوبت و فعالیت زیاد، باکتری بیشتر در داخل سیلاژ، تولید اسید لاکتیک بیشتر معمولاً کمتر از 4 است.دلیل آن PH بالا، وجود باکتری لیستریا و باکتری های خوشه ای به دلیل رطوبت زیاد است.
دلیل آن PH بالا، وجود باکتری لیستریا و باکتری های خوشه ای به دلیل رطوبت زیاد در سیلو، وجود گرد و غبار در سیلو، تخمیر نامناسب و طولانی بودن مدت سیلو می باشد.

سیلاژهای با pH بالاتر از 5/5 باید دور ریخته شوند و کمتر از 5/5 باید با احتیاط مصرف شوند و سطح آمونیاک، مایکوتوکسین ها و استفاده از افزودنی های خوراک کنترل شوند.

کنترل اندازه قطعات سیلاژ ذرت 
کنترل اندازه قطعات برای تعیین مدت زمان میکسینگ،  انتخاب دام ، تخمیر مناسب سیلاژ و تصمیم گیری در استفاده از افزودنی های سیلاژ مهم است.

 در صورتی که فرآوری شده باشد ، اندازه قطعات ذرت برای سیلاژ ، 2/5 تا 3 سانتی متر در صورت عدم فرآوری 2 تا 2/5 سانتی متر باشد.
اگر رطوبت هوا زیاد باشد، و رطوبت بیش از 80 درصد باشد، سایز مناسب سیلاژ ذرت 2/5 تا 3 سانتی متر است.
سایز مطلوب ذرت برای سیلاژ در  ایران 2 تا 2.5 سانتی متر می باشد.
مدت سیلاژ نمودن بیش از 4 ماه باشد و ارتفاع سیلو 3 تا 4 متر است، با قطعات 2/5 تا 3 سانتی متری می توان سیلو کرد تا پس آب کمتری تولید نمود.

ترکیب شیمیایی سیلاژ

ماده خشک(درصد) : 25 الی 35 درصد

PH:  سه الی 4 در 8

کربوهیدرات محلول: 80 تا 100 گرم

لاکتات: 5 الی 10 درصد

استات: 1 الی 3 درصد

پروپیونات: کمتر از 0.1 درصد

بوتیرات: کمتر از 0.1 درصد

اتانول کمتر از 3 درصد

آمونیاک کمتر از 8 درصد از پروتئین

خاکستر  4 الی 5 درصد

میزان رطوبت و خشکی سیلاژ:

یکی از مهم ترین عوامل کنترل کیفی، سیلاژ محدود به 25 تا 35 درصد رطوبت سیلاژ است که بیشترین تغییرات را در فصول سرد و پرباران دارد.
خطای اندازه گیری در رطوبت سیلاژ:
اگر ماده خشک سیلاژ ذرت تنها 3 درصد اختلاف ماده خشک داشته باشد، (20 درصد در مقایسه با 23 درصد ) 3.25 کیلوگرم اختلاف در هر راس برای هر راس گاو در دانخوری که 50 گاو را تغذیه می کند، این تعداد معادل 163 کیلوگرم تفاوت است.(6.5  درصد) ایجاد می شود.

مقایسه کیفی یونجه در مقایسه با سیلاژ ذرت:

- سیلاژ دارای انرژی بیشتر

- سیلاژ خوش خوراکی بهتر و یکنواختی بیشتر

- امکان کنترل اندازه قطعات سیلاژ ذرت نسبت به یونجه

- از بین رفتن ترکیبات ضد تغذیه ای و حاوی فیبر هضم

- افزودن رطوبت پایدار به خوراک نهایی سیلاژ ذرت

تاثیر ارتفاع سیلو بر تولید پس آب

  اگر روی علوفه ذرت با 40 درصد ماده خشک فشار وارد شود، پس آب تولید می شود.
اگر علوفه ذرت با 30 درصد ماده خشک سیلاژ شود، به شرط افزایش 1 درصد ماده خشک به ازای هر سه متر ارتفاع، پس آب تا ارتفاع 12 متر تولید نمی شود.

هر متر مکعب سیلاژ با 35 درصد ماده خشک، 700 تا 800 کیلوگرم (متوسط (750)) معادل 262/5 کیلوگرم ماده خشک وزن دارد.
وزن هر متر مکعب سیلاژ ذرت با 20 درصد ماده خشک معادل 1312 کیلوگرم است که 42 درصد وزن بیشتر است.

با نگاهی به داده های این جدول ، متوجه خواهیم شد که هر چقدر رطوبت سیلو بیشتر از 70 درصد باشد مقدار پس اب تولیدی به صورت صعودی افزایش خواهد یافت و بهترین و مناسب ترین سیلو، سیلویی است که 70 درصد رطوبت داشته باشد ، در اینصورت هیچ گونه پس اب و پرت نخواهیم داشت و متعاقبا تخمیر در حد مطلوب و بهینه صورت خواهد گرفت.

در یک نگاه بر اساس نمودار و داده های ان متوجه خواهیم شد که مقدار ماده خشک سیلوی ذرت علوفه رابطه معکوس با پس اب تولید شده ان دارد . یعنی هر اندازه مقدار و درصد ماده خشک سیلوی ذرت علوفه افزایش یابد ، مقدار و درصد پس اب تولید شده کمتر خواهد شد .

مطابق این نمودار خطی و داده های درج شده در ان ، متوجه خواهیم شد که پس اب تولیدی سیلو بعد از حدود دو ماه به طور کامل تمام خواهد شد و همانگونه که از داده های جدول اشکار خواهد شد در روزهای اول سیلو پس اب تولیدی در حدود 40 لیتر در روز می باشد و به مرور پس اب تولیدی کم و کم تر خواهد شد.