کلزا گیاهی است با برگ‌های پهن و پاییزه، که به دلیل نداشتن آفت و بیماری‌های مشترک با گندم و سایر غلات، گیاهی مناسب برای قرار گرفتن در تناوب زراعی با گندم و جو است. از مزایای کلزا در تناوب می‌توان به کنترل بیماری پاخوره، کاهش جمعیت علف‌های هرز، افزایش ماده آلی خاک و... اشاره کرد. به طوری که گندم پس از کلزا دارای ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش عملکرد خواهد بود. مدیریت زمان در زراعت کلزا بسیار حائز اهمیت است و رعایت تاریخ کشت از جمله عوامل اصلی در تولید موفق کلزا محسوب می‌شود. به کارگیری کود سرک، انجام آبیاری و مبارزه با شته در زمان‌های توصیه شده ضروری است. علف‌های هرز نیز از جمله عواملی هستند که علاوه بر کاهش عملکرد، ممکن است باعث کاهش کیفیت محصول نیز گردند.
لیست مطالب این بخش:
- بهترین زمان برای مقابله با علف‌های هرز چه زمانی است؟
- روش‌های کنترل علف‌های هرز در زراعت کلزا چیست؟
- روش پیشگیری برای کنترل علف هرز برای کشت کلزا چگونه است؟
- آبیاری زمین قبل از آماده‌سازی برای کشت کلزا برای کنترل علف هرز چگونه است؟
- عملکرد روش تناوب زراعی برای کنترل علف های هرز در زراعت کلزا چگونه است؟
- علفکش‌ها مورد استفاده در زراعت کلزا چه هستند؟
- نکات مهم در کاربرد علفکش‌ها در زراعت کلزا چیست؟
- شته مومی چگونه به زراعت کلزا آسیب می زند؟
- سوسک گرده خوار چگونه به زراعت کلزا آسیب می زند؟
- برداشت گیاه کلزا چگونه انجام می پذیرد؟
- خرید محصول کلزا به چه صورت است؟
در ادامه مطالب فوق بررسی خواهند شد.
بهترین زمان برای مقابله با علف‌های هرز چه زمانی است؟
بسیاری از گیاهان زراعی در طول چرخه حیات خود، در زمانی که به اندازه کافی رشد کرده و بر علف‌های هرز چیره می‌شوند، قابلیت تحمل نسبت به این علف‌ها را دارند. همچنین، در اوایل دوره رشد، غالباً به حضور علف‌های هرز بسیار حساس می‌شوند. در این شرایط، کنترل علف‌های هرز برای جلوگیری از کاهش عملکرد و تولید محصول امری ضروری است. دوره حیات بحرانی برای کنترل علف‌های هرز در کلزا از مرحله ۲ تا ۴ برگی آغاز می‌شود. در این مرحله از رشد به دلیل اندازه کوچک گیاهچه کلزا و سرعت رشد آن، حضور علف‌های هرز باعث کاهش شدید رشد کلزا و آن را ضعیف می‌کند. به این ترتیب، بوته جوان کلزا قادر به رشد کافی قبل از حلول سرمای زمستان نمی‌شود و در نتیجه، در مقطع ۶ تا ۸ برگی نمی‌تواند برسد. این باعث آسیب دیدگی از سرما در زمستان می‌شود و در صورت زنده ماندن در بهار، با ارتفاع کمتر و تعداد شاخه کمتر به گل می‌رود و تعداد دانه در بوته کلزا و عملکرد مزرعه کاهش می‌یابد.
روش‌های کنترل علف‌های هرز در زراعت کلزا چیست؟
1- پیشگیری
2-آبیاری زمین قبل از آماده‌سازی برای کشت کلزا
3- تناوب زراعی
1- روش پیشگیری برای کنترل علف هرز برای کشت کلزا چگونه است؟
- این روش اساسی‌ترین، ارزان‌ترین، و ساده‌ترین روش کنترل تمامی گونه‌های علف‌هرز را ارائه می‌دهد.
- مفهوم پیشگیری جلوگیری از ورود علف‌هرز به منطقه غیرآلوده از طریق رعایت بهداشت زراعی است.
- هرچند که با وجود علفکش‌های موثر و دسترسی به سایر روش‌های کنترل، تاکید کمتری بر پیشگیری می‌شود، اما دسترسی به وسایل مؤثر و ارزان تقویت می‌کند که همواره بعد از استقرار علف‌ها می‌توان آنها را کنترل کرد.
2- آبیاری زمین قبل از آماده‌سازی برای کشت کلزا برای کنترل علف هرز چگونه است؟
- انجام آبیاری زمین قبل از آماده‌سازی و کشت کلزا یکی از بهترین روش‌های کنترل علف‌های هرز باریک برگ در کلزا است.
- آبیاری زمین یک ماه قبل از آماده‌سازی خاک و کاشت کلزا، علاوه بر کنترل گندم‌های خودرو، از کنترل علف‌های هرز باریک برگ مانند جودره و بولاف وحشی کمک می‌کند.
- این روش علف‌های خودرو را به خوبی کنترل می‌کند و نیاز به مصرف علفکش‌های موثر بر علف‌های هرز باریک برگ را کاهش می‌دهد.
- آبیاری قبل از کاشت کلزا باعث ریزشدن بذرها و ایجاد سطح یکنواخت‌تری در مزرعه می‌شود.
- سرعت رشد کلزا به دلیل حذف علف‌های هرز در مراحل اولیه رشد افزایش یافته و باعث افزایش عملکرد محصول می‌شود.
3- عملکرد روش تناوب زراعی برای کنترل علف های هرز در زراعت کلزا چگونه است؟
تناوب زراعی یک روش مناسب برای برنامه‌ریزی و مدیریت علف‌های هرز در مزارع است. این روش نقش اساسی در کاهش آفات، بیماری‌ها، و علف‌های هرز دارد. تناوب کلزا - گندم به عنوان یک برنامه تناوبی مطلوب شناخته می‌شود. این تناوب نه تنها باعث افزایش ۲۵ درصدی در عملکرد گندم می‌شود، بلکه در سالی که زمین به کشت کلزا اختصاص می‌یابد، امکان مقابله با علف‌های هرز باریک‌برگ مانند یولاف وحشی و جو دره که کنترل آنها در زراعت گندم مشکل است، با آبیاری قبل از کشت و سپس شخم و استفاده از سموم شیمیایی را فراهم می‌کند. همچنین در سالی که زمین به کشت گندم اختصاص می‌یابد، می‌توان با مدیریت آسان با استفاده از علفکش‌های انتخابی به مقابله با علف‌های هرز پهن‌برگ مانند خردل وحشی پرداخت. این روش به علاوه افزایش عملکرد ناشی از کاهش رقابت با علف‌های هرز، باعث کاهش جمعیت علف‌های هرز در کشت‌های بعدی نیز می‌شود. تناوب محصول به عنوان جزء مهمی از مدیریت علف‌های هرز محسوب می‌شود و تراکم علف‌های هرز در کشت متناوب نسبت به کشت تکی کمتر بوده و عملکرد نیز بالاتر می‌باشد.
علفکش‌ها مورد استفاده در زراعت کلزا چه هستند؟
علفکش‌های مورد استفاده در کلزا به دو دسته پهن‌برگ کش و باریک‌برگ کش تقسیم می‌شوند. این علفکش‌ها، در صورت رعایت میزان مصرف توصیه شده و همچنین اجرای زمان‌بندی صحیح، به‌صورت انتخابی قادر به کنترل علف‌های هرز در کلزا می‌باشند، بدون آسیب رساندن به گیاهان کلزا. با توجه به اینکه پس از کشت کلزا در فصل پاییز، دما کاهش می‌یابد و سرعت رشد گیاه کلزا نیز کاهش می‌یابد، و با نزدیک شدن به صفر درجه سانتیگراد فیزیولوژیکی کلزا متوقف می‌گردد. در حالی‌که علف‌های هرز باریک‌برگ حتی در زمستان نیز به رشد خود ادامه داده و با کلزا رقابت می‌کنند. با توجه به اینکه بیشترین خسارت به کلزا در مرحله ۲ تا ۴ برگی ایجاد می‌شود، لازم است در طول این دوره با علف‌های هرز باریک‌برگ در مزرعه کلزا مبارزه گردد.
علفکش سوپر گالانت یکی از علفکش‌های مؤثر در کنترل علف‌های هرز باریک‌برگ در کلزا است. این علفکش با میزان مصرف کمتر نسبت به سایر باریک‌برگ کش‌ها، از کارایی خوبی برخوردار است.
برای کاهش مصرف سموم شیمیایی و همچنین کاهش هزینه تولید، باید در انتخاب علفکش و ضرورت سمپاشی علف‌های هرزی که دارای قدرت رقابت بالا هستند، دقت شود. در اولویت، علف‌های هرز با قدرت رقابت بالا باید شناسایی شده و در صورت تراکم بالا، سمپاشی انجام شود. در زمان اجرای سمپاشی با علفکش سوپر گالانت، دمای محیط در شب حداقل باید بیشتر از ۲ درجه سانتیگراد و در روز نیز حداکثر باید کمتر از ۱۰ درجه سانتیگراد باشد، در غیر این‌صورت کارایی علفکش کاهش خواهد یافت.
نکات مهم در کاربرد علفکش‌ها در زراعت کلزا چیست؟
۱. قبل از مصرف علفکش و درخواست مشاوره از کارشناسان مراکز دهستان باید انجام شود.
۲. در مزارعی که به دلیل شرایط اقلیمی، آفات، و تنش‌های رطوبتی خسارت دیده‌اند، باید تا عادی شدن شرایط اقلیمی از سمپاشی خودداری شود.
۳. مصرف علفکش باید بر اساس مقدار توصیه‌شده انجام شود.
۴. قبل از هرگونه محلول‌پاشی در مزرعه کلزا، شستشوی سم‌پاش با استفاده از مواد شوینده باید انجام شود، زیرا گیاهان کلزا به شدت حساس به بقایای توفوردی در داخل مخزن و شلنگ‌های سم‌پاش هستند.
شته مومی چگونه به زراعت کلزا آسیب می زند؟
با مکیدن شیره از کلیه قسمت‌های کلزا، باعث ضعف گیاه و پیچیدگی در برگ‌ها و کوتاه ماندن ارتفاع گیاه در لکه‌های آلوده می‌شود. این عمل باعث عدم تلقیح گل‌ها، ریزی دانه‌ها و اختلال در برداشت مکانیزه محصول می‌گردد. همچنین، شته مومی می‌تواند بیماری‌های ویروسی را منتقل کند. جمعیت شته مومی در صورت آلودگی مزرعه به سرعت از حاشیه به سمت داخل مزرعه افزایش می‌یابد. این شته در مناطق گرم و معتدل از اسفندماه و در مناطق سردسیر از اواسط فروردین ماه به حالت طغیان در می‌آید. در زمان سمپاشی، به منظور حفظ حشرات مفید، زنبور عسل و همچنین کنترل موثر آفت، توصیه می‌شود با کارشناسان جهاد کشاورزی مشورت نمود.
زمانی که یک بوته به شته آلوده مشاهده می‌شود، سمپاشی ضروری است. انجام دو مرحله سمپاشی، یکبار قبل از گلدهی و تکرار آن بعد از گلدهی، معمولاً پیشنهاد می‌شود. در طول گلدهی، به ویژه در ۱۴ روز اول آن، بهتر است از استفاده از هرگونه سموم شیمیایی به دلیل اثرات نامطلوب آن بر روی گلدهی و عملکرد خودداری گردد. تکرار سمپاشی در اواخر دوره گلدهی، علاوه بر کنترل شته، می‌تواند در کاهش جمعیت سایر آفات از جمله سنگ کلزا که در اواخر دوره رشد کلزا در سطح مزارع ظاهر می‌شود، موثر باشد.
سوسک گرده خوار چگونه به زراعت کلزا آسیب می زند؟
سوسک گرده‌خوار یکی از آفات کلزا است که در مرحله ظهور غنچه و گلدهی به گیاه کلزا حمله می‌نماید. تراکم و خسارت این آفت در سال‌های کم‌باران بیشتر است. با توجه به حساسیت این آفات به روش‌های مبارزه غیرشیمیایی، نیاز به سمپاشی معمولاً وجود ندارد، و می‌توان با استفاده از تله جمعیت این آفت را کنترل کرد. استفاده از تله حاوی آب برای کنترل سوسک گرده‌خوار، که اولین بار در سال ۱۳۸۴ توسط نگارنده در مزارع کلزای شهرستان اسلام‌آباد به کار گرفته شده است، می‌تواند با قرار دادن ظروف یکبار مصرف، ترجیحاً آبی رنگ، به عنوان تله (که از آب پر شده‌اند) و توزیع آن به ازاء هر ۱۰۰ متر مربع یک عدد در سطح مزرعه، بدون مصرف سموم شیمیایی با کمترین هزینه و با حداقل نیروی انسانی، به کنترل این آفت به نحو مطلوب اقدام نمود.
پس از قرار دادن ظروف در سطح مزرعه با توجه به تراکم آفت هر چند روز یکبار بایستی نسبت به تخلیه ظرفهای تله و آبگیری مجدد ظروف اقدام کرد.
برداشت گیاه کلزا چگونه انجام می پذیرد؟
زمان برداشت کلزا با کمباین یک مرحله حیاتی محسوب می‌شود، زیرا زمان برداشت محصول محدود است. برداشت معمولاً زمانی انجام می‌شود که بیش از ۹۰ درصد غلاف‌ها به رسیدگی اند و اکثر آنها زرد و تقریباً خشک شده‌اند. در این حالت، رطوبت دانه کمتر از ۱۲ درصد است. اگر رطوبت دانه کمتر از ۸ درصد باشد، دانه شکننده می‌شود و به دلیل ضربات کوبنده، دانه ممکن است شکسته شود.
بهترین زمان برداشت از صبح زود تا قبل از گرم شدن هوا و حدود ساعت ۱۰ صبح، قبل از تبخیر رطوبت کامل شبنم روی بوته‌ها خواهد بود. تراکم بالا و آلودگی به شته باعث دیررسی و عدم رسیدگی یکنواخت محصول می‌شود و غلاف‌ها سبز باقی می‌مانند. علاوه بر تراکم بالا، مصرف زیاد کود ازته نیز با افزایش ارتفاع گیاه موجب خوابیدگی بوته کلزا می‌شود که به دلیل سایه اندازی بوته‌ها بر روی هم، دانه‌های کوچک مانده و برداشت با کمباین دشوار می‌شود. در زمان برداشت، انجام تنظیمات زیر بر روی کمباین به منظور کاهش ریزش دانه ضروری است.
- برداشت چرخ فلک کمباین در صورت نداشتن هد مخصوص برداشت.
- کاهش سرعت حرکت کمباین به ۱/۵ تا ۳ کیلومتر در ساعت.
- تنظیم ارتفاع برش از زیر اولین ساقه فرعی تا از ورود کاه و کلش اضافی به داخل کمباین جلوگیری شود.
همچنین، کم کردن سرعت کوبنده به نصف سرعت در غلات (۴۵۰ تا ۶۵۰ دور در دقیقه) و سرعت بادبزن به ۳۵۰ دور در دقیقه، بستن خلل و فرج و شکستگی‌های بدنه کمباین و تریلر حمل دانه از جمله اقدامات مهم در زمان برداشت کلزاست.
خرید محصول کلزا به چه صورت است؟
در زمان تحویل محصول به مراکز خرید، قیمت خرید براساس تعیین افت محصول و بر اساس معیارهای ۲ درصد ناخالصی و ۱۰ درصد رطوبت مشخص می‌گردد. یکی از عوامل تأثیرگذار بر میزان افت محصول در زمان خرید، وجود علف‌های هرز است که علاوه بر کاهش عملکرد، ممکن است باعث افزایش درصد ناخالصی محصول شده و همچنین، با توجه به اینکه در زمان برداشت کلزا اکثر علف‌های هرز سبز هستند، وجود دانه‌های تر علف‌های هرز در دستگاه رطوبت‌سنج می‌تواند باعث افزایش رطوبت دانه شود و در نتیجه قیمت خرید کاهش یابد. بنابراین، کشاورزان عزیز باید به کنترل علف‌های هرز در زراعت کلزا به طور جدی توجه نمایند.
خلاصه مطالب
کلزا گیاهی است با برگ‌های پهن و پاییزه، که به دلیل نداشتن آفت و بیماری‌های مشترک با گندم و سایر غلات، گیاهی مناسب برای قرار گرفتن در تناوب زراعی با گندم و جو است. از مزایای کلزا در تناوب می‌توان به کنترل بیماری پاخوره، کاهش جمعیت علف‌های هرز، افزایش ماده آلی خاک و... اشاره کرد. به طوری که گندم پس از کلزا دارای ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش عملکرد خواهد بود. مدیریت زمان در زراعت کلزا بسیار حائز اهمیت است و رعایت تاریخ کشت از جمله عوامل اصلی در تولید موفق کلزا محسوب می‌شود. به کارگیری کود سرک، انجام آبیاری و مبارزه با شته در زمان‌های توصیه شده ضروری است. علف‌های هرز نیز از جمله عواملی هستند که علاوه بر کاهش عملکرد، ممکن است باعث کاهش کیفیت محصول نیز گردند.
