سویا علوفه ای چیست؟ کشت سویا چگونه انجام می شود؟

سویا یکی از گیاهان خانواده دانه روغنی و علوفه‌ای است که مبدأ آن را در مناطق آسیای شرقی می‌جویند. این گیاه با اسامی مختلفی در زبان فارسی شناخته می‌شود، از جمله: سوژا، لوبیا، پشم باقلا، کرد باقلا و لوبیا دانه روغنی بومی چین و منچوری. سویای روغنی دارای میزان روغن خوراکی حدود 18 درصد که بسیار مرغوب است، و همچنین دارای 35-50 درصد پروتئین می‌باشد. در مناطق آسیای شرقی به دلیل فراوانی پروتئین، سویا را "گوشت مزارع" نیز نامیده‌اند. پروتئین موجود در سویا ارزش بیولوژیک بالایی دارد و دانه‌های آن غنی از مواد غذایی قابل هضم، کلسیم، آهن و ویتامین‌های متنوع می‌باشند.

لیست مطالب این بخش:

سویا علوفه ای چیست؟
کاشت سویا چگونه انجام می شود؟
آبیاری و تغذیه مناسب سویا چگونه انجام می شود؟
برداشت سویا چگونه صورت می پذیرد؟

در ادامه مطالب فوق بررسی خواهند شد.

برای دریافت اطلاعات در مورد دستگاه بسته بندی علوفه و دستگاه سیلاژ علوفه، قیمت خرید دستگاه بسته بندی علوفه و مشاوره خرید کافی است با مدیر فروش شرکت جناب آقای مهندس مردانی با شماره همراه 09121537060 تماس بگیرید و یا از طریق پیام رسان ایتا و واتساپ به ایشان پیام ارسال نمایید.

سویا علوفه ای چیست؟

سویا یک گیاه علوفه‌ای است که با نام علمی Glycine max L از خانواده Fabaceae معروف است. این گیاه یکساله، بهاره و خودگشن است. هرچند در گیاه سویا گوناگونی در ویژگی‌های مورفولوژیک وجود دارد، اما به طور معمول دمبرگ اول آن ساده و متقابل بوده و برگ‌های دیگر به صورت متناوب و سه برگچه‌ای هستند. واریته‌های سویا از نظر عادت گلدهی به دو رگه تقسیم به رشد محدود و رشد نامحدود می‌شوند.

سویا به شکلی شبیه به لوبیا بوده و به نام لوبیای چینی نیز شناخته می‌شود. برگ‌های آن مرکب و دارای برگچه‌های کشیده بیضی شکل و کرکدار است. گل‌های سویا به تعداد 3 یا 5 عدد بوده و بسیار کوچک و سفید، و گاهی به رنگ‌های ارغوانی و آبی نیز مشاهده می‌شوند. دانه‌های سویا به تعداد 2 تا 5 عدد در غلاف‌هایی با طول 3 تا 6 سانتیمتر قرار دارند و رنگ آن‌ها ممکن است سفید، زرد یا سیاه باشد. پس از رسیدن، نیام‌های سویا رنگ زرد یا قهوه‌ای پیدا می‌کنند.

تعدادی از انواع سویا دارای ساقه بسیار ظریف و نازک هستند که از آن به عنوان گیاه علوفه‌ای برای تأمین خوراک دام و از دانه‌های آن برای تولید روغن استفاده می‌شود. مخلوط سویا با ذرت، سودان گراس، ذرت خوشه‌ای، ارزن و لوبیای علوفه‌ای در مناطق گرم مانند جنوب کشور برای تأمین علوفه مرغوب استفاده می‌شود.

جدول 1- مشخصات گیاه‌شناسی سویا علوفه‌ای

نام فارسی	سویا علوفه‌ای، سوژا، لوبیا، پشم باقلا، کرد باقلا، لوبیا دانه روغنی
نام انگلیسی	Forage soybeans
نام علمی	Glycine max L
خانواده	Fabaceae

کاشت سویا چگونه انجام می شود؟

سویا به رضایت بخشی در طیف وسیعی از انواع خاک رشد می‌کند، اما خاک‌های حاصلخیز یا حاوی مواد آلی، به طبیعت خاک افتابی و زهکشی مناسب ترجیحاً منجر به نتایج بهتری می‌شود. این گیاه نسبت به اسیدیته خاک، در مقایسه با یونجه و شیدر، تحمل بیشتری دارد و نیاز کمتری به خاک‌های بافت خوب و زهکشی شده دارد. سویا به گرما حساس بوده و برای رشد به محیط با دمای بالا نیاز دارد. این گیاه به راحتی از یخبندان جزئی آسیب نمی‌بیند و می‌توان انواع مختلف آن را از اوایل بهار تا اوایل تابستان کاشت.

برای جوانه‌زدن، سویا به دمای 8 تا 10 درجه سانتیگراد نیاز دارد. حرارت بالای 35 درجه سانتیگراد باعث توقف رشد آن می‌شود، اما گرما به همراه رطوبت برای رشد آن مفید است.

کشت سویا می‌تواند به دو صورت دستپاش یا با استفاده از بذرافشان به صورت ردیفی انجام شود. در حالت ردیفی، نزدیکی ردیف‌ها و تراکم بیشتر بوته‌ها باعث بهبود کیفیت علوفه و افزایش مرغوبیت آن می‌شود. مقدار بذر مورد نیاز برای هر هکتار در حدود 60 تا 80 کیلوگرم، فاصله بین خطوط 50 تا 70 سانتی‌متر و فاصله بین بوته‌ها 2 تا 8 سانتیمتر است. مقدار کود لازم نیز شامل 100 تا 150 کیلوگرم کود فسفره و 70 تا 100 کیلوگرم کود پتاسه در هر هکتار است. توصیه می‌شود کود مستقیماً با بذر در تماس نباشد.

با توجه به حساسیت سویا به سرمای بهاره، تاریخ کشت آن در اردیبهشت ماه تعیین می‌شود و تأخیر یا کشت دیر هنگام باعث کاهش رشد بوته می‌شود.

آبیاری و تغذیه مناسب سویا چگونه انجام می شود؟

سویا به مقدار زیادی آب نیاز دارد و بنابراین، بر اساس اصول کلی، در مناطق مرکزی و نیمه‌خشک کشور، آبیاری آن هر هشت روز یکبار و در مناطق سردسیر هر 10-15 روز یکبار توصیه می‌شود. برای یک هکتار سویا، حدوداً 4 تا 5 هزار مترمکعب آب لازم است. بهترین روش آبیاری، روش جوی پشته است که تلفات آب را به حداقل می‌رساند و گیاه به نحو بهتری آبیاری می‌شود. در آبیاری بارانی، احتمال بروز بیماری‌های برگی افزایش می‌یابد. مراحل آبیاری سویا شامل مراحل ابتدایی رشد گیاهچه‌ها، گلدهی و تشکیل غلاف می‌شوند.

ازت یک عنصر ضروری است که در مصرف آن باید دقت زیادی شود و در صورت نیاز، از آن استفاده گردد. در خاک‌های فقیر، مقدار 100 تا 120 کیلوگرم ازت در هر هکتار توصیه می‌شود. فسفر و پتاسیم نیز از عناصر مهم و ضروری برای رشد سویا هستند که در زودرسی و استحکام گیاه تأثیرگذارند. برای هر هکتار، مقدار 100 تا 150 کیلوگرم کود فسفاته و 70 تا 100 کیلوگرم کود پتاسه برای سویا توصیه می‌شود.

برداشت سویا چگونه صورت می پذیرد؟

در مرحله برداشت سویا، دانه برای استفاده به عنوان بذر یا برای استخراج روغن از آن، با استفاده از کمباین مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمان مناسب برداشت زمانی است که برگ‌ها ریخته شده، نیام‌ها خشک و رطوبت دانه کمتر از 14 درصد باشد. یکی از چالش‌های برداشت، شکستن و لپه شدن دانه‌ها توسط کمباین است. خشکی بیشتر دانه باعث خسارت زیادتر و کاهش کیفیت برای تولید بذر می‌شود. اجرای عمل برداشت در ساعات گرم و خشک روز توصیه نمی‌شود.

تاریخ برداشت سویا زمانی است که غلاف‌ها قهوه‌ای یا زرد رنگ شده، رنگ سبزه تیره آن‌ها از ریین رفته، و برگ‌ها زرد شده و شروع به ریزش نموده باشند. مزرعه سویایی که در بهار کاشته شده و در اوایل پاییز برداشت می‌شود، در تناوب کشت گندم یا جو پاییزه قرار می‌گیرد.

برداشت سویا به عنوان علوفه معمولاً در مرحله گل دادن انجام می‌شود، زیرا حداکثر پروتئین در زمان غلاد بستن بوته‌ها به دست می‌آید. بهترین زمان برای برداشت زمانی است که نصف دانه‌ها و غلاف‌ها تشکیل شده باشند. هرچند علوفه‌ای که زودتر برداشت شود دارای پروتئین بیشتر است، اما نگهداری آن مشکل و میزان محصول نیز کمتر خواهد بود. از طرفی، اگر زمان برداشت به تاخیر بیافتد، علوفه حاصل خشن، کم برگ بوده و خوش‌خوراکی و ارزش غذایی آن کاهش خواهد یافت. ارقام علوفه‌ای سویا دارای برگ زیاد، ساقه ظریف و ارتفاع کوتاه بوده، بذر زیادی تولید نمی‌کنند، به همین دلیل بذر آن‌ها گران است.

برای برداشت، ابتدا بوته‌ها را قطع کرده و مدت دو روز روی زمین باقی گذاشته تا خشک شوند و از کپک‌زدن آن جلوگیری شود. میزان محصول دانه در هر هکتار حدوداً یک تا 4 تن، میزان علوفه سبز 16 تا 32 تن و علوفه خشک 4 تا 11 تن است.