آرتیچوک علوفه ای چیست؟ زراعت آرتیچوک چگونه انجام می پذیرد؟

یکی از گیاهان جذاب و امیدبخش برای آینده، گیاه آرتیچوک است که به عنوان یک محصول تجاری با گسترش جهانی شناخته می‌شود. این گیاه توانایی رشد در شرایط محیطی متنوع و از دیم تا آبیاری کامل را داراست. اگرچه همه بخش‌های هوایی این گیاه در تغذیه دام مورد استفاده قرار می‌گیرند، برگ‌ها و ساقه‌ها از لحاظ مواد مغذی و عناصر معدنی با یکدیگر تفاوت دارند. غلظت پروتئین در برگ‌ها بیشتر از ساقه است، در حالی‌که ساقه دارای کمیت بیشتری از کربوهیدرات است. از این رو، برگ‌ها به عنوان منبع تغذیه دام ارزشمندتری نسبت به ساقه‌ها شناخته می‌شوند. می‌توان مخلوطی از غده و توده هوایی را به عنوان جیره غذایی دام استفاده کرد. بخش هوایی آرتیچوک می‌تواند به صورت سیلو شده یا تازه مصرف شود. ارزش تغذیه‌ای این گیاه برای نشخوارکنندگان مشابه با علف خشک گراس‌ها است، اما با غلظت پروتئین کمتر. ارزش غذایی علوفه آرتیچوک قابل مقایسه با کلزا است و بیشتر از سیلاژ آفتابگردان است. یکی از بزرگترین مزایای آرتیچوک، قابلیت رشد به عنوان یک گیاه دائمی با دوره رشد ۴ یا ۵ ساله است. هزینه کاشت کم و تولید بالا نیز از مزیت‌های این گیاه است. همچنین، دائمی بودن آن موجب می‌شود که هر سال تحت تأثیر شرایط نامساعد ابتدای بهار قرار نگیرد.

لیست مطالب این بخش:

مشخصات گیاه‌شناسی آرتیچوک چیست؟
کاشت گیاه آرتیچوک چگونه است؟
داشت گیاه آرتیچوک چگونه است؟
برداشت گیاه آرتیچوک چگونه صورت می پذیرد؟

در ادامه مطالب فوق بررسی خواهند شد.

برای دریافت اطلاعات در مورد دستگاه بسته بندی علوفه و دستگاه سیلاژ علوفه، قیمت خرید دستگاه بسته بندی علوفه و مشاوره خرید کافی است با مدیر فروش شرکت جناب آقای مهندس مردانی با شماره همراه 09121537060 تماس بگیرید و یا از طریق پیام رسان ایتا و واتساپ به ایشان پیام ارسال نمایید.

مشخصات گیاه‌شناسی آرتیچوک چیست؟

آرتیچوک، با نام علمی Helianthus tuberosus، عضو خانواده Asteraceae و جنس Helianthus است. این گیاه همچنین با نام سیب زمینی فقرا شناخته می‌شود. جنس Helianthus یا آفتابگردان‌ها شامل گونه‌های مختلفی است، اما دو گونه مهم آرتیچوک و آفتابگردان به عنوان محصولات کشاورزی برجسته شناخته می‌شوند. این دو گیاه اهمیت زیادی در تولید گیاهان هیبرید دارند و بخش قابل توجهی از برنامه‌های توسعه محصولات کشاورزی در آمریکای شمالی را تشکیل می‌دهند.

آرتیچوک، گیاه چندساله‌ای است که دارای ساقه‌های محکم، خشن و دارای غده است. این گیاه به صورت عمودی رشد می‌کند و بر اساس تعداد ساقه‌ها (تک‌ساقه، دو یا سه ساقه، یا بیش از سه ساقه منشعب شده از غده) طبقه‌بندی می‌شود. از لحاظ تیپ، دو نوع شاخه‌دار و بدون شاخه با برگ‌های پهن وجود دارد که ممکن است به ساقه اصلی یا شاخه‌های جانبی متصل باشد.

با توجه به ارتباط مناسب بخش‌های هوایی، آرتیچوک به عنوان یک محصول مهم در تغذیه دام شناخته می‌شود. در زمان بلوغ، که معمولاً 100 تا 130 روز پس از کاشت اتفاق می‌افتد، گل‌های کوچک زرد درخشان در نقاط انتهایی ساقه و شاخه ظاهر می‌شوند. این گل‌ها ممکن است دانه‌های سخت کوچکی تولید کنند که معمولاً به اندازه کوچکی هستند.

برگ‌ها، ساقه و گل آرتیچوک تا حد زیادی شبیه آفتابگردان هستند، اما ساقه‌ها نازک‌تر و گل‌ها کوچکتر هستند. در ابتدا، ساقه‌ها شاداب و پرآب هستند، اما با گذر زمان چوبی می‌شوند. ارتفاع ساقه‌ها به سه دسته بلند (بیش از 3 متر)، متوسط (2 تا 3 متر) و کوتاه (کمتر از 2 متر) تقسیم می‌شود. بیشتر کلونی‌های این گیاه در طول 1.5 تا 2 متر است، اما ارتفاع گیاه در حدود 3 تا 4 متر نیز گزارش شده است.

جدول 1: ویژگی‌های گیاه‌شناسی آرتیچوک

نام فارسی	آرتیچوک، سیب زمینی فقرا
نام انگلیسی	Jerusalem artichoke
نام علمی	Helianthus tuberosus
خانواده	Asteraceae

کاشت گیاه آرتیچوک چگونه است؟

آرتیچوک توانایی رشد در شرایط آب و هوایی گوناگون را طی تمام فصول سال داراست، با این حال بهره‌وری زراعی این گیاه در مناطق مختلف به شدت متفاوت است.

این گیاه در اکثر انواع خاک قابلیت رشد دارد و به دلیل مقاومت غده‌های آرتیچوک و قوت رشد بالای آن، آماده‌سازی زمین برای کاشت نسبت به بسیاری از محصولات دیگر نیاز به پیش‌آماده کردن خاک در فصول پیشین ندارد. با این حال، توصیه می‌شود که زمین در آخرین ماههای پاییز سال قبل از کاشت با شخم‌زدایی عمیق به عمق 30 سانتی‌متری آماده‌سازی شود. همچنین، در زمان کاشت، یعنی در فروردین ماه سال بعد، دیسک زدن زمین و در صورت لزوم تسطیح با ابزارهای مناسب انجام شود. پس از تسطیح، زمین برای کاشت غده‌ها به صورت جوی و پشته آماده می‌شود و در صورت استفاده از ردیفکار، نیازی به جوی و پشته کردن نیست. روش کاشت غده‌های آرتیچوک مشابه سیب‌زمینی است. در مزارع کوچک، می‌توان غده‌ها را به صورت دستی کاشت، اما در مزارع بزرگ از ادوات مکانیزه مانند ردیفکار استفاده می‌شود.

با توجه به هدف تولید (علوفه یا غده)، تراکم کاشت متفاوت است. برای تولید علوفه، توصیه می‌شود غده‌ها با تراکم بیشتری کاشته شوند. با توجه به ادوات کشاورزی موجود، فاصله بین غده‌ها در روی پشته 20 تا 25 سانتی‌متر و فاصله بین ردیف‌ها (فاصله بین دو پشته) 50 تا 75 سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، در هر هکتار زمین حدود 60 تا 70 هزار غده مورد نیاز است.

آرتیچوک در اکثر خاک‌ها قابلیت رشد دارد و نیاز کمی به کود دارد. در خاک‌های نسبتاً نامناسب، رشد آرتیچوک بهتر از سایر محصولات است. این گیاه به عنوان یک محصول مناسب در زمین‌های حاشیه‌ای، به ویژه در مناطق خشک با خاک‌های فقیر شناخته می‌شود. علاوه بر این، سیستم ریشه فیبری آن به شکل طبیعی خاک‌ها را برای کشاورزی مناسب‌تر می‌کند. با این حال، برای حاصل بهتر، خاک مناسب و کود به میزان مناسبی لازم است. به طور کلی، خاک‌های لومی شنی و لومی سبک بهترین انتخاب برای رشد آرتیچوک هستند و بالاترین محصول غده در خاک‌های سبک و شنی حاصل می‌شود. این گیاه به خاک‌های با pH از 4.5 تا 8.2 سازگاری دارد.

زمان کاشت غده‌های آرتیچوک بسته به شرایط آب و هوایی مناطق مختلف کشور در بازه زمانی از نیمه دوم اسفند تا پایان نیمه اول اردیبهشت متغیر است. به عنوان مثال، در کرج، نیمه اول فروردین بهترین زمان برای کاشت غده‌های این گیاه است.

داشت گیاه آرتیچوک چگونه است؟

آرتیچوک نسبت به خشکی و تنش آبی به نسبت مقاومت دارد و در مقایسه با اکثر گیاهان، در مقابل خشکسالی مقاومت بیشتری دارد. اگرچه محل تولد طبیعی آرتیچوک در مناطق خشک واقع نشده است، اما مقاومت آن به تنش آبی از توانایی آن در رشد بدون نیاز به آبیاری در نواحی نیمه خشک به وجود آمده است. میزان و زمان آبیاری متغیرهایی هستند که به بارندگی، تراکم کاشت غده، خصوصیات حاصلخیزی خاک، نوع خاک و عوامل دیگر وابسته است. به عنوان یک مثال، در یک فصل در آلمان، در مجموع هشت بار آبیاری، حدود 147.5 لیتر آب بر مترمربع مصرف شد. همچنین در کرج، با استفاده از روش آبیاری غرقابی هر دو هفته یکبار، برای تولید هر کیلوگرم ماده خشک، 700 لیتر آب مورد نیاز بود.

برداشت گیاه آرتیچوک چگونه صورت می پذیرد؟

زمان بهترین برداشت علوفه زمانی است که ساقه‌ها هنوز سبز و آبدار باقی می‌مانند و ارتفاع گیاه به اندازه یک متر می‌رسد. بنابراین، اگر غده‌ها در نیمه اول فروردین کاشته شوند، اولین برداشت در میانه خرداد انجام می‌شود و سپس چین‌های بعدی به صورت دوماهه و با فواصل زمانی همینگونه صورت می‌گیرد. در مناطق سردسیر، سه بار برداشت و در مناطق گرم‌تر، چهار بار برداشت ممکن است.

در زمان مناسب برداشت بخش هوایی، یعنی قبل از گلدهی، غده‌ها تنها حدود 20 تا 30 درصد از عملکرد کل خود را تولید می‌کنند. اگر هر دو بخش گیاه به عنوان خوراک دام مصرف شود، توصیه می‌شود محصول در انتهای فصل برداشت شود. در این زمان، بخشی از ماده خشک شاخ و برگ‌ها کاهش می‌یابد و غده‌ها به راحتی‌تر برداشت می‌شوند. پس از گلدهی، درصد پروتئین علوفه کاهش می‌یابد در حالی که مقدار لیگنین افزایش می‌یابد.

برداشت علوفه می‌تواند به دو صورت دستی (با استفاده از داس) یا مکانیزه (با استفاده از ماشین آلات و ادوات کشاورزی مانند موور و چاپر) انجام شود. در روش دستی، برداشت به شیوه‌ای مشابه با محصولات دیگر انجام می‌شود، و در روش مکانیزه، امکان چاپرکردن برای تهیه سیلاژ و همچنین دروکردن با موور برای تهیه علوفه خشک وجود دارد.