انواع علوفه های سبز و محصولات فرعی زراعی و صنعتی که قابلیت سیلاژ شدن را دارند کدامند؟

انواع علوفه های سبز و محصولات فرعی زراعی و صنعتی که قابلیت سیلاژ شدن دارند، موارد زیر می باشد: سیلاژ ذرت علوفه ای، سیلاژ ذرت علوفه ای سرمازده، سیلاژ شبدر علوفه ای، سیلاژ یونجه علوفه ای، سیلاژ تفاله چغندر قند، سیلاژ سرشاخه نیشکر، سیلاژ باگاس نیشکر، سیلاژ پسماند سبزیها و میوه های میادین تره بار، سیلاژ چمن شهرداری ها و نظایر آن، سیلاژ پسماندهای صنایع غذایی،سیلاژ خلال سیب زمینی ، سیلاژ کنجاله زیتون، سیلاژ سورگوم، سیلاژ پوست پسته، که سیلاژ انواع علوفه، در این مطلب بررسی می شوند.

برای دریافت اطلاعات در مورد دستگاه بسته بندی علوفه و دستگاه سیلاژ علوفه، قیمت خرید دستگاه بسته بندی علوفه و مشاوره خرید کافی است با مدیر فروش شرکت جناب آقای مهندس مردانی با شماره همراه 09121537060 تماس بگیرید و یا از طریق پیام رسان ایتا و واتساپ به ایشان پیام ارسال نمایید.

انواع علوفه های سبز و محصولات فرعی زراعی و صنعتی که قابلیت سیلاژ شدن دارند، موارد زیر می باشد:

- سیلاژ ذرت علوفه ای (بطور اختصاصی: سیلاژ ذرت علوفه ای سرمازده)

- سیلاژ شبدر علوفه ای

- سیلاژ یونجه علوفه ای

-سیلاژ تفاله چغندر قند

- سیلاژ سرشاخه نیشکر

- سیلاژ باگاس نیشکر

- سیلاژ پسماند سبزیها و میوه های میادین تره بار

- سیلاژ چمن شهرداری ها و نظایر آن

- سیلاژ پسماندهای صنایع غذایی

- سیلاژ خلال سیب زمینی

- سیلاژ کنجاله زیتون

- سیلاژ سورگوم (سیلاژ ذرت خوشه ای)

- سیلاژ پوست پسته Pistachio By-product Hull

که به ترتیب بررسی می شوند.

1- سیلاژ ذرت علوفه ای (بطور اختصاصی: سیلاژ ذرت علوفه ای سرمازده)

سیلو کردن ذرت علوفه ای مبحث تازه ای نیست، اما سیلو کردن علوفه ای سرمازده در کیسه های پلی اتیلن مطلب قابل توجهی است که می بایست به آن اشاره نمود.

اغلب اتفاق می افتد که با یک سرمای زودرس، علوفه سیلویی نظیر ذرت علوفه ای ازبین رفته و قابل برداشت نمی باشد.این واقعه ممکن است در مراحل مختلف رشد اتفاق بیافتد.اگر فقط چند برگ سرشاخه ها دچار سرمازدگی شده در حالیکه دانه بندی ذرت کامل شده باشد، در آن صورت اثرات سرمازدگی بر گیاه آنقدر جدی نخواهد بود.اما اگر تمام اندام هوایی گیاه را سرما بزند در حالیکه دانه بندی بلال کامل نشده باشد،در آنصورت تولید به طور جدی آسیب دیده است.سرمازدگی وقتی اتفاق می افتد که دمای محیط برای 5 تا 6 ساعت به زیر صفر رفته و یا حتی برای چند دقیقه دمای محیط تا منفی 2.5 کاهش یابد.برگها دارای بیشترین حساسیت به سرما در بین قسمت های مختلف اندام ذرت هستند.

سیلاژ ذرت علوفه ای

علی رغم اینکه باور عمومی بر نابودی ذرت علوفه ای یخ زده می باشد، سیلو کردن علوفه سرما زده در کیسه های پلی اتیلن سیلاژ بگر نتایج مطلوبی را به همراه داشته است.علت آن در مقایسه با سیلوهای رایج در این است که اکسیژن محتوی مواد سیلویی در سامانه سیلاژ بگر به سرعت تخلیه شده و مجال تخمیر هوازی و بادخوردگی را در حین سیلو شدن نمی دهد.

اگر ذرت علوفه ای سرما زده در مرحله دانه شیری و یا اوایل مرحله خمیری شدن باشد،رطوبت موجود در علوفه مانع از سیلو کردن آن در شرایط مطلوب خواهد بود.در چنین شرایطی اگر بتوان 10 تا 30 روز علوفه را برداشت ننموده و از هجوم دوباره سرما در این مدت در امان بود،در آنصورت با کاهش میزان رطوبت و رسیدن به حد دلخواه میتوان این علوفه را در داخل کیسه به سرعت سیلو نمود.اما در بیشتر مواقع ترس از بازگشت سرماموجب میشود تا فاصله انداختن در برداشت امکان پذیر نباشد.در چنین وضعیتی میتوان ذرت علوفه چاپر شده را با دانه های آسیاب شده، کاه و یا علوفه خشک خرد شده مخلوط کرده و پس از حصول اطمینان بر افزایش ماده خشک این مخلوط،آنرا سیلو نمود.قانون عمومی در این مورد عبارت است از افزایش 13.5 کیلوگرم ماده خشک(30 پوند ماده خشک) در هر تن مخلوط که منجر به کاهش 1 % از رطوبت علوفه سیلویی خواهد شد.

اگر ذرت علوفه ای سرمازده در مرحله خمیری و یا در اوایل دانه بندی باشد، باز هم میزان رطوبت مانع از داشتن یک سیلاژ مطلوب خواهد بود. در آنصورت دستورالعمل بالا در مورد سیلو کردن این علوفه نیز با اختلاط کمتر مواد یاد شده امکانپذیر است.برای ذرت علوفه ای یخ زده ای که در اواسط و یا آخر مرحله دانه بندی می باشد،سیلو کردن درداخل کیسه را باید به فوریت انجام داد.اغلب اضافه کردن شتاب دهنده های تخمیر سیلو (Silage enhancers ) نظیر لاکتوباسیل ها و نظایر آن به علوفه های سیلویی یخ زده و یا علوفه های سیلویی با رطوبت بالا در داخل کیسه های پلی اتیلن نتایج مطلوبی را به همراه خواهد داشت.

2- سیلاژ شبدر علوفه ای و یونجه

یکی از برجسته ترین وظایف دستگاههای سیلاژ بگر علاوه بر سیلو کردن ذرت علوفه ای،سیلو کردن تمام چین اول و آخر یونجه مزرعه می باشد.شبدر یکساله و چندساله نیز در سیلاژ بگر،سیلاژ مرغوبی را بدست می دهد.انجام این کار در طول مدت زمان برداشت و برای تمام چین های آن نیز مقرون به صرفه است.

یونجه چین اول معمولاً یونجه نامرغوبی بوده که ارزش غذایی آن بسیار پایین است.علت اصلی آن را میتوان در ماهیت علف های هرزی دانست که همزمان با رشد اولیه یونجه،آنها نیز رشد کرده و چون طی مراحل فنولوژیکی آنها از خود یونجه سریعتر می باشد در نتیجه به هنگام برداشت چین اول یونجه،علف های هرز که عمدتاً از خانواده تاج خروسها می باشند در حالت خشبی برداشت شده که پس از یک مدت کوتاه در درون تایه ها تبدیل به چوب بی ارزش می شوند.لیکن همین یونجه ها می توانند به یک سیلاژ مرغوب یونجه در داخل نایلون های دستگاه سیلاژ بگر تبدیل شوند.

سیلاژ شبدر علوفه ای

در برخی گاوداریهایی که یونجه کشت می نمایند،معمولاً از یونجه تازه برای تعلیف دام استفاده میکنند.انجام این کار بیشتر در چین اول یونجه می باشد.به لحاظ رطوبت بالای یونجه تر، به هنگامی که همین حالت به تعلیف دام برسد،خطرات کاهش منیزیم خون و بروز کزاز علفی Grass tetani و همینطور تغییرات سریع درفلور میکروبی شکمبه،مخصوصاً در گاوهای پرتولید،مشکلات عوارض متابولیکی را به همراه خواهد داشت.

علاوه بر آن یونجه خشک نیز به حالت پرت برگ و ریزش قابل توجه آن در مزرعه و در حین حمل و نقل، پروتئین بسیار پایینی دارد.

سیلاژ یونجه از این موارد مستثنی است،ضمن اینکه کیفیت آن در جهت حفظ مواد مغذی و افزایش قابلیت هضم به مراتب بهتر از یونجه خام تازه خواهد بود.چه بسا گاودار بتواند تمام چین های یونجه را برای سیلو کردن برداشت کرده و درصدی از علوفه پر حجم گاوداری را در تمام طول سال به سیلاژ یونجه اختصاص دهد.

سیلاژ یونجه

سیلو کردن یونجه می بایست به روش پژمرده کردنWilting و با کاهش رطوبت آن پس از برداشت و قبل از سیلو کردن انجام گیرد که روش آسانی است و در جای خود نیاز به تشریح بیشتری دارد.سیلاژ یونجه را تا 15 ماه میتوان بدون افت معنی داری در کیسه پلی اتیلن نگهداری کرد.ناگفته نماند که عمر سیلاژ به ضخامت فیلم استرچ (پلاستیک)،میزان چسبندگی،قابلیت کشیدگی حین پوشش دادن به تایه،مقاومت در مقابل پارگی،میزان مواد ضد اشعه ماوراء بنفش در آن Anti-UV میزان مقاومت در نفوذ اکسیژن و نظایر آن بستگی دارد.
مزایای چندی بر تولید سیلاژ یونجه در کیسه های پلی اتیلن تجربه شده است که برخی از آنها در زیر عنوان میگردد:
- نگهداری طولانی مدت توده سبز یونجه با حفظ شرایط تازگی آن
- جلوگیری از افت کیفیت یونجه
- موازنه بهتر جیره،بطوریکه در تمام سال می توان سیلاژ یونجه را به میزان مورد لزوم
در جیره دام گنجانید.
- سادگی حمل ونقل، ذخیره و انبار کردن آن
- اقتصادی بودن تولید سیلاژ یونجه
- کنترل اندازه قطعات
- افزایش قابلیت هضم فیبر
توصیه می شود : با اضافه کردن شتاب دهنده های تخمیر سیلو نظیر لاکتوباسیل ها و نظایر آن به یونجه پژمرده سیلویی،نتایج کار را در کیسه های پلی اتیلن بهبود ببخشیم.

3-سیلاژ تفاله چغندر قند

از دیگر مزایای سیلاژ بگر نگهداری تفاله تر چغندر به مدت بیش از یک سال می باشد.دستگاه مذکور می تواند تفاله تر چغندر قند را که در یک مقطع زمانی تولید شده که یک فرآورده جنبی بسیار فسادپذیر می باشد به مدت حداقل 15 ماه به صورت تازه و قابل مصرف نگهداری کند.تفاله کارخانه های قند به دو صورت خشک شده و تفاله تر پرک (پلویی) عرضه می شود. تفاله های خشک به لحاظ مصرف زیاد سوخت فسیلی به ازای هر کیلوگرم تولید آنها بسیار گران تمام شده و در عوض،ماندگاری خیلی بیشتری نسبت به تفاله های تر دارند.

تفاله های تر حاوی 20 تا 25 درصد ماده خشک بوده ( این نسبت بستگی به نوع پرس مورد استفاده هر کارخانه دارد) و به طور معمول دارای 22 درصد ماده خشک هستند.تفاله تر به خاطر بافت فیزیکی،میزان قند پایین(0.8 تا 1درصد) و مایعات محتوی آن قابلیت سیلو کردن در هیچ شرایطی ندارند.اما در داخل کیسه های پلی اتیلن به طرز معجزه آسایی نگهداری شده و پس از گذشت یک سال و بیشتر به شکل تازه با خصوصیات کامل تفاله تری که ظرف یکی دو روز از کارخانه استخراج شده باشد برای مصرف دام قابل استفاده خواهد بود.این خصوصیات باعث میشود تا دامدارانی که از این دستگاه استفاده میکنند بتوانند تفاله تر را به وقت تولید کارخانه خریداری و برای مصرف سالیانه شان ذخیره کنند.معمولاً عرضه تفاله تر کارخانه ها تا یکی دو ماه بعد از اتمام ذرت علوفه ای است و این دو محصول را میتوان پشت سر هم به دستگاه سپرد.

سیلاژ تفاله چغندر

در سالهای اخیر سیلو کردن تفاله پرس شده بطور مبسوطی مورد بررسی مجدد قرار گرفته است.در این بررسیها نگهداری تفاله های تر در سیلاژ بگر برای یک مدت طولانی نشان دهنده یک پروسه با درصد ضایعات بسیار پایین و با بیشترین صرفه جویی در هزینه ها بود.نتایج این بررسیها به ذخیره این ماده فسادپذیر در سیلاژبگرها به میزان یک میلیون تن در سالزراعی 94 - 93 در اروپا انجامید.تفاله تر پرس شده با موفقیت کامل در تغذیه نشخوارکنندگان وارد میشود.دانشمندان در موسسه ملی کشاورزی ایدن ( کشور آلمان) مقدار بهینه استفاده از تفاله تر را در تغذیه گاوهای شیری پر تولید با متوسط عملکرد 10500 لیتر شیر سالیانه بدست آوردند.

نتایج بدست آمده از مصرف سیلاژ تفاله تر چغندر قند در جیره،دلالت بر موارد زیر داشت:
- عملکرد یکسان در تولید شیر
- میزان چربی و پروتئین یکسان در شیر
- بدون عوارض سوء و تهدید سلامتی حیوان
- پرت و فسادپذیری کمتر

تغذیه آزمایشی نشان داد که میتوان تا 22 کیلوگرم مصرف روزانه سیلاژ تفاله تر را به ازای هر رأس گاو شیری پر تولید در جیره وارد نمود.این میزان معادل با 5 کیلوگرم ماده خشک برای هر رأس در روز خواهد بود.در خصوص مصرف سیلاژ تفاله تر در جیره ، دانشمندان توانستند به تغذیه یک ماده غذایی بسیار تر و تازه و با کمترین ماده خشک دست یابند.این در حالی بود که میزان تولید شیر با خوراک های متداول تفاوتی نداشت،در حقیقت بهبود در مصرف ماده خشک با استفاده از تفاله تر چغندر قند در بررسی های آنها به اثبات رسید.توجه به هزینه ها در نتایج بدست آمده اهمیت زیادی دارد.هزینه در انتخاب هر خوراکی تأثیرگذار است.در این رابطه،هزینه های مصرف دانه های غلات و سیلاژ علوفه بطور معنی داری با مصرف تفاله تر کاهش یافته بود.

به عنوان نتیجه، سیلاژ تفاله تر پرس شده قطعأ در برگیرنده صرفه جویی در خوراک دام،مخصوصاً در گاو شیری پر تولید بوده،در حالیکه هیچگونه اثرات سوء متابولیکی و سلامتی دام را در بر نداشته است.

4- سیلاژ سرشاخه نیشکر

سر شاخه نیشکر(Sugar cane tops) حاوی مواد مغذی قابل توجهی است که متاسفانه به هنگام برداشت نیشکر ،بدون هیچگونه استفاده ای از آن در تغذیه دام از بین رفته و در عین حال معضلات زیست محیطی ناشی از سوزاندن آن و اختلال در آماده سازی زمین برای کشت مجدد و یا برداشتهای بعدی نیشکر را فراهم میسازد.سیلو کردن آن در جوامع روستایی آفریقا و شبه قاره هند با روش شبیه به سیلوکردن در کیسه های پلی اتیلن،از دیرباز رواج داشته و تا حدی از هدر رفت این محصول در قطعات کوچک کاشت نیشکر جلوگیری کرده است.در کنیا انستیتو توسعه کشاورزی موریلتو کانزاس آمریکا توانسته است سیلاژ سرشاخه های نیشکر را که به طور سنتی در درون کیسه گونی تهیه شده و تا زمان رسیدن سیلو آنرا در زیر خاک مدفون کرده و مورد ارزیابی قرار داده و از نظر کیفی چنین سیلاژی را با سایر محصولات علوفه سیلویی مقایسه نماید.یکی از موارد قابل اعتنا در این بررسی،افزایش خوشخوراکی Palatability سرشاخه های نیشکر و همینطور افزایش قابلیت هضم آن بوده است.به طور معمول برای افزایش تخمیر لاکتیکی در این نوع سیلاژها،اضافه کردن یک منبع کربوهیدراته نظیر ملاس نیشکر توصیه میگردد.ملاس را می توان تا 5 درصد وزن سرشاخه ها به آن افزود.

5- سیلاژ باگاس نیشکر

باگاس نیشکر به لحاظ داشتن مواد لیگنوسلولزی،از کیفیت و قابلیت هضم پایینی برخوردار می باشد.سابق بر این با عمل آوری قلیاها نظیر کاستیک سود(هیدروکسید سدیم) و یا هیدروکسید کلسیم نسبت به گسیختن پیوندهای سولفیدی سلولز و همی سلولز آن اقدام می کردند.لیکن این روشها علاوه بر هزینه بالای آن موجب برهم زدن تعادل الکترولیت در بدن دام مصرف کننده شده و همینطور کود حاصله نیز موجب شوری خاک می گردید.با منسوخ شدن روشهای آلکالیزاسیون باگاس، روشهای هیدرولیز تحت فشار زیاد و تزریق بخار آب جایگزین گردید،اما این روشها نیز به سرمایه گذاری زیاد با عملکرد نسبتاً پایین مواجه بود.شاید بتوان سیلو کردن باگاس را به همراه ملاس (تا حد 10 درصد) راه حل عملی تولید محصول قابل مصرف با خوش خوراکی قابل قبول دانست.سیلاژ باگاس برای پرواربندی گوسفند و گوساله نتایج مطلوبی داشته و به ویژه در سالهای خشکسالی و کمبود علوفه ی در دسترس می تواند برای دامدار راهگشا باشد.

سیلاژ باگاس نیشکر

6- سیلاژ پسماند سبزیها و میوه های میادین تره بار

یکی از معضلات بزرگ میادین تره بار، باقیمانده سبزیهای فروش نرفته در پایان روز می باشد.سبزیها اغلب دارای درصد بالای پروتئین بوده و فراوری و تبدیل نمودن آنها به سیلاژ میتواند کیفیت مصرف آنها را در دام ارتقاء دهد.متاسفانه بخش عظیمی از این سبزیها همه روزه دور ریخته شده که انباشت آنها در مکانهای جمع آوری زباله نه تنها موجب هدر رفت این سرمایه ملی میگردد،بلکه سلامت جامعه و محیط زیست را هم با خطر جدی مواجه میکند.به تازگی بعضی از میادین تره بار به فکر خشک کردن این مواد افتاده اند.

خشک کردن سبزیها دو ایراد مهم را در پی دارد:

- در حین فرایند خشک کردن،مقدار متنابهی از مواد مغذی آن با حرارت کوره دستخوش تغییر و تخریب شده و به اصطلاح scorch میگردد.

- سوخت فسیلی گرانقیمت در خشکاندن این مواد،از آنها یک محصول غیر اقتصادی ساخته و حتی در بازار گران عرضه علوفه های دامی نیز این علوفه خشک شده حاصل از پسماند سبزیها خواهان چندانی ندارد.

همانند سیلو کردن یونجه، سیلو کردن بازمانده های سبزی میادین تره بار نیز از ظرافت خاص خود برخوردار است.اینگونه علوفه ها را در سیلوهای بونکری بتنی و نظایر آن به هیچ وجه نمی توان سیلو کرد،لیکن سیلاژ آنها در کیسه های پلی اتیلن از کیفیت و مرغوبیت زیادی برخوردار شده و مدت نگهداری این محصول در کیسه را تا بیش از یکسال تضمین میکند.استفاده از شتاب دهنده های تخمیر سیلو نیز در مورد این محصولات توصیه می شود.

7- سیلاژ چمن شهرداری ها و نظایر آن

بقایای چمن حاصل از چمن زنی و بوته های گل در پایان عمر گل دهی آنها در شهرداری کلانشهرها نیز قابلیت سیلو شدن در سیلاژ بگرها را داشته و در کشور ترکیه انجام این کار به طور گسترده ای رواج پیدا کرده است.

8- سیلاژ پسماندهای صنایع غذایی

نظیر تفاله های آب میوه گیری، رب گوجه فرنگی و غیره تفاله حاصل از کارخانه های رب گوجه فرنگی و تولید آبمیوه از منابع غنی علوفه ای به شمار رفته که ارزش سیلاژ آن بسیار بالا می باشد.رها سازی این تفاله ها در طبیعت به خاطر درصد مواد آلی سریع الفساد آنها بسیار خطرناک بوده و ماهیت اسیدی آنها باعث میشود تا پساب seepage حاصل از گندیدگی این مواد در محیط موجب نابودی درختان و گیاهان به لحاظ آلودگی خاک گردد.سیلاژ حاصل از این مواد در داخل کیسه های پلی اتیلن سیلاژبگر مراحلی شبیه به پسماندهای تره بار را گذرانیده و از کیفیت و ماندگاری بی نظیری برخوردار خواهد شد.

9- سیلاژ خلال سیب زمینی

سیب زمینی خام و مخصوصاً قسمت های سبز آن حاوی مقدار زیادی سم سولانین solanine بوده که مصرف آن بدون فراوری موجب اختلالات گوارشی در دام می گردد.چنانچه به مدت طولانی و به مقدار زیاد مصرف گردد،به لحاظ گسیختگی دیواره سلول ها و تورم روده ممکن است به مرگ حیوان منجر شود.چنانچه سیب زمینی به روش های مختلف پخته شود، سم مذکور بر اثر حرارت پخت تجزیه شده و از بین می رود. همین اتفاق نیز در طی فرایند سیلو کردن خلال سیب زمینی بوقوع می پیوندد.خلال سیب زمینی به لحاظ داشتن نشاسته فراوان قابلیت تخمیر بی هوازی را داشته و چنانچه ملاس نیز به میزان 2 تا 5 درصد به آن اضافه شود،سیلاژ مرغوب با خاصیت انرژی زایی بسیار مطلوب برای نشخوارکنندگان فراهم می آید.

10- سیلاژ کنجاله زیتون

کنجاله زیتون بخاطر داشتن مواد لیگنوسلوزیک از قابلیت هضم پایینی برخوردار است.در عوض،باقیمانده روغن حاصل از روغن کشی در آن که معمولاً بدون استفاده از حلال های شیمیایی صورت میگیرد، باعث شده تا میزان انرژی قابل متابولیزه آن قابل اعتنا باشد.سیلو کردن آن در کیسه های سیلاژ بگر و به همراه ملاس می تواند بر ارزش کیفی آن و جلوگیری از بادخوردگی اکسیداتیو روغن که در معرض هوا اتفاق می افتد،کمک شایانی بنماید.

سیلاژ کنجاله زیتون

11- سیلاژ سورگوم (سیلاژ ذرت خوشه ای)

سورگوم یا مایلو که در فارسی به آن ذرت خوشه ای نیز گفته می شود، از علوفه های با ارزش خانواده گرامینه است که در یک سال تا چند چین برداشت می شود.سورگوم خام حاوی اسید اوروسیک می باشد که یک ماده سمی است.اما در فرایند سیلو کردن تجزیه شده و خطری را برای دام مصرف کننده به وجود نمی آورد.

سیلاژ سوگوروم

12- سیلاژ پوست پسته Pistachio By-product Hull

سالانه مقادیر بسیار زیادی پوست پسته در نواحی مختلف پسته کاری کشور تولید می شود که به خاطر داشتن تانن زیاد و همینطور درصد بالای ترکیبات فنلی در آن، دام به مصرف خام آن رغبت نشان نمی دهد.

در سالهای اخیر بررسی ها و آزمایش های زیادی از سوی دانشمندان ایرانی در مراکز تحقیقاتی و آموزشی در مورد سیلو کردن پوست پسته تازه انجام گرفته که در جهت کاهش میزان فنل و تانن این محصول نتایج شایانی دست یافته اند.به طور قطع سیلو کردن این محصول فصلی و فسادپذیر در کیسه های پلی اتیلن می تواند تحولی شگرف در استان های پسته خیز ، مخصوصاً استان کرمان به وجود آورد.